Prawa dziecka

Każdemu człowiekowi, niezależnie od koloru skóry, wyznania czy pochodzenia, przysługują takie same prawa – prawa człowieka. W związku z tym, dziecko, jako człowiek, jest również posiadaczem pewnego wachlarza praw i obowiązków. Najważniejszym dokumentem dotyczącym praw dziecka jest Konwencja o prawach dziecka uchwalona w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych i ratyfikowana przez Polskę w 1991 roku.

W historii prawodawstwa Polska ogrywa znacząca rolę w tworzeniu i promowaniu praw dziecka, począwszy od postaci Janusza Korczaka, wybitnego pedagoga walczącego o godne traktowanie małego człowieka, po Ludwika Rajchmana, pomysłodawcę stworzenia międzynarodowej organizacji działającej na rzecz dzieci – UNICEF. Ponadto Polska była również inicjatorem powstania Konwencji o prawach dziecka,  ponieważ przedłożyła Komisji Praw Człowieka ONZ jej pierwszy projekt.

Oprócz wspomnianej Konwencji na straży przestrzegania praw dziecka stoi Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Państwo powinno traktować dziecko podmiotowo i bezwzględnie przestrzegać przysługujących mu praw.

Zadaniem placówek wychowawczo-dydaktycznych powinno upowszechnianie wiedzy o prawach dziecka. Dziecko powinno znać swoje prawa, rozumieć je i świadomie z nich korzystać. Prawa dziecka nie stoją w żadnej mierze w opozycji i nie są wymierzone przeciwko dorosłym, stanowią swoiste uzupełnienie niezbywalnych praw człowieka.

Art. 72. Konstytucji RP

Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.

Prawa dziecka, podobnie jak prawa człowieka podzielone są według kategorii na prawa:

1. osobiste, umożliwiające rozwój dziecka. Są to:
   – prawo do życia,
   – prawo do tożsamości,
   – prawo do rozwoju,
   – prawo do wychowania w rodzinie,
   – prawo do wyrażania własnych poglądów,
   – prawo do informacji;
2. polityczne lub publiczne, dzięki którym dziecko wyraża swoje poglądy i uczestniczy w życiu swojej grupy, społeczności, państwa. Są to prawa:
   -prawo do wyrażania własnych poglądów,
   – prawo do uczestniczenia w stowarzyszeniach;
3. socjalne, które są obowiązkami państwa i dorosłych do stworzenia odpowiednich warunków do rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. Są to:
   – prawo do godnych warunków życia i odpowiedniego poziomu życia,
   – prawo do opieki zdrowotnej,
   – prawo do odpoczynku;
4. ekonomiczne, umożliwiające dziecku przygotowywanie się do niezależności materialnej od innych. Najważniejszym jest:
   – prawo do nauki.

Ratyfikując Konwencję o Prawach Dziecka, państwo i dorośli zobowiązali się do uznania dobra dziecka za najwyższy cel w traktowaniu człowieka – dziecka. Zobowiązali się również do przygotowanie dziecka do dorosłego życia i ochrony dziecka przed wszelkiego rodzaju przemocą (niewolnictwem, handlem ludźmi, wykorzystywaniem seksualnym, pracą przymusową, udziałem w działaniach zbrojnych).

Ponadto, państwa zobowiązały się do dostosowania instytucji publicznych do działań na rzecz ochrony praw dziecka. W Polsce Konstytucja RP z 1997 r. ustanowiła instytucję Rzecznika Praw Dziecka, który stoi na straży praw i wolności dziecka.

Kontakt
Rzecznik Praw Dziecka
ul. Przemysłowa 30/32
00-450 Warszawa
telefon: (22) 583 66 00
fax: (22) 583 66 96
Adres poczty elektronicznej: rpd@brpd.gov.pl

 

Wiersz-Prawa-Dziecka.pdf